Paslanmaz Çeliğin Sertliği Nasıl Ölçülür?

10 July 2025

Paslanmaz çelik, yalnızca korozyon direnciyle değil, aynı zamanda mekanik dayanıklılığıyla da tercih edilir. Bu mekanik özelliklerin başında da “sertlik” gelir. Sertlik, bir malzemenin yüzeyine uygulanan kuvvet karşısında deformasyona karşı gösterdiği dirençtir. Paslanmaz çeliğin kullanım alanına göre uygun olup olmadığını anlamanın yollarından biri, bu sertliği doğru yöntemlerle ölçmektir. ### 📏 Sertlik Ne Anlama Gelir? Sertlik, genellikle aşınma direnciyle doğru orantılıdır. Bir paslanmaz çeliğin sertliği ne kadar yüksekse, çizilmelere, sürtünmelere ve darbeye karşı o kadar dirençlidir. Ancak unutulmamalıdır ki çok sert bir çelik, bazı durumlarda kırılgan olabilir. Bu yüzden denge önemlidir. ### 🛠 Sertlik Ölçüm Yöntemleri: Paslanmaz çeliklerde kullanılan en yaygın sertlik test yöntemleri şunlardır: #### 1. *Brinell Sertlik Testi (HB):* * Büyük çaplı, yumuşak ya da yüzeyi pürüzlü malzemeler için uygundur. * Çeliğe belirli bir kuvvetle çelik veya tungsten karbür bilye batırılır. * Bırakılan izin çapına göre sertlik hesaplanır. * Daha çok dövme veya döküm gibi iri yapılı malzemelerde kullanılır. #### 2. *Rockwell Sertlik Testi (HR):* * En yaygın kullanılan testtir. * Uygulanan yük ve kullanılan uç tipine göre farklı skalaları vardır: * *HRC:* Sert çelikler için (özellikle martensitik çeliklerde) * *HRB:* Daha yumuşak çelikler için * Çeliğin yüzeyine konik veya küresel uçla belli bir kuvvet uygulanır ve batma derinliğine göre sertlik puanı belirlenir. #### 3. *Vickers Sertlik Testi (HV):* * Çok hassas ve detaylı ölçümler için kullanılır. * Piramit şeklinde elmas uç kullanılır. * Mikroskobik ölçekte yüzeyin sertliği hesaplanır. * İnce kesitler, kaplamalar ve laboratuvar analizleri için uygundur. ### 🧪 Sertlik Değeri Ne Kadar Olmalı? Bu, paslanmaz çeliğin türüne ve kullanım alanına göre değişir: * *304 Paslanmaz Çelik:* Yaklaşık 70-95 HRB (orta sertlik) * *316 Paslanmaz Çelik:* Yaklaşık 80-95 HRB * *Martensitik Çelik (örn. 420):* HRC 45-55 gibi yüksek değerlere ulaşabilir (sert ama kırılgan) * *Ferritik Çelikler:* HRB 80-90 arasında değişir Sertlik arttıkça işlenebilirlik genelde azalır; bu yüzden her uygulama için doğru denge önemlidir. ### 📌 Sonuç: Paslanmaz çelikte sertlik, malzemenin dayanıklılığını ve aşınma direncini belirlemede önemli bir parametredir. Doğru test yöntemi ile ölçülmeli ve kullanım alanına göre uygun değer aralığında olmalıdır. Özellikle kesici alet, medikal cihaz veya yapısal elemanlarda sertlik değeri, doğrudan performans ve güvenlikle ilişkilidir.